فصل رویش

1- گام اول
اولین و مهم ترین قدم خودسازى این است که انسان به خود و به اخلاق و رفتار خود با نظر انتقادى نگاه کند؛ عیوب خود را با روشنى و دقت ببیند و سعى در برطرف کردن آنها داشته باشد. این از عهده ى خود ما برمى آید و این تکلیفى بر دوش ماست. خطبه های نماز عید سعید فطر 1380/9/25

2- بین خود و خدا
یکى از ویژگى ها که بسیار مهم است تا براى خودسازى به آن توجه کنیم و شاید جنبه ى تقدمى هم داشته باشد، «اخلاص» است. اخلاص عبارت است از کار را خالص انجام دادن و این که کارى را مغشوش انجام ندهیم [...] خالص بودن عبادت و خالص بودن عمل، این است که براى خدا باشد. در بین مردم، متأسفانه خیلى رایج است که کارهاى خوب خودشان را بر زبان بیاورند و بگویند. کأنه توجه ندارند که نباید کار نیک را به زبان آورد و گفت که ما مى خواهیم این کار را بکنیم یا ما این کارها را مى کنیم. البته برخى جاها استثناست. در جاهایى، بعضى از کارها باید در علن انجام گیرد. در روایات در باب صدقه آمده است که «صدقهى سِر» این ثواب را دارد و «صدقهى علانیه» این ثواب را. یا مثلاً عبادات گروهى، جلوى چشم مردم انجام مى گیرد و باید انجام گیرد و این از شعایر الهى است، اما بسیارى از عبادات یا اغلب عبادات، آن روابطى که بین خود انسان و خداست -ذکر، توجه، دعا، نافله، شب زنده دارى، سحرخیزى، احسان و کارهاى نیک- باید بین خود انسان و خدا بماند. روز اول ماه مبارک رمضان 1371/12/04

3- طبیب خود باشیم
طبیب خودتان باشید. بهترین کسى که مى تواند بیمارى ما را تشخیص دهد، خودمان هستیم. بیاورید روى کاغذ. بنویسید «حسد». بنویسید «بخل». بنویسید «بدخواهى براى دیگران؛ وقتى کسى به خیرى مى رسد، ما ناراحت مى شویم.» بنویسید «تنبلى در کار». بنویسید «روح بدبینى به نیکان و صالحان». بنویسید «بى اعتنایى به وظایف». بنویسید «علاقه به خود؛ شدیدا ً به خودمان علاقه داریم». ماه رمضان فرصتى است که یکى یکى این بیمارى ها را تا آنجایى که بشود، برطرف کنیم. روز اول ماه مبارک رمضان 1371/12/04

4- پولادین خواهید شد اگر ...
در درجه ى اول، جوان دانشجو و دانش آموز باید خودسازى کند. خودتان را با تربیت دینى بسازید. امور تربیتى خوب است. معلم تربیتى خوب است. گوینده ى تربیتى خوب است، اما آن کسى که از درون خود، موعظه کننده و تربیت کننده اى نداشته باشد، -واعظ مِن نَفْسِهِ- این تربیت ها به کارش نمى آید. خودتان را بسازید، با نفس مبارزه کنید، اجراى حکم الهى را در محدوده ى شخ خودتان بزرگ بشمارید و به نماز، به توجه به خدا، به دعا و به توکل اهمیت بدهید. این شما را پولادین خواهد کرد.دیدار با گروهی از دانشجویان و دانش آموزان 1370/08/15

5- خاک ریزهاتان را محکم کنید
مراقب باشید. مواظب باشید و خاک ریزهایتان را محکم کنید تا دشمن نتواند در سنگرهاى شما نفوذ کند. با این روحیه ى ایمانى و استوار است که مى توانید شاخ استعمار را بشکنید و اسلحه را از دستش بگیرید تا ملتتان بتواند نفسى بکشد، تا بتوانید کشور را بسازید، تا بتوانید سطح زندگى را بالا ببرید، تا بتوانید مشکلات و گره هایى را که میراث سالهای دوران استعمار و سلطه ی اجانب است، از بین ببرید. در اجتماع مردم مشهد و زائران امام رضا (ع) در روز عید فطر 1371/01/15

6- یک ساعت برای خودتان
دعا کنید. نافله بخوانید. توجه پیدا کنید. متذکر باشید. در شبانه روز یک ساعت را برای خودتان و خدای خودتان قرار بدهید. از کارها و اشتغالات گوناگون خودتان را بیرون بکشید. با خدا و با اولیای خدا و با ولى عصر عجل الله تعالى فرجه و ارواحنافداه، مأنوس بشوید. با قرآن مأنوس باشید و در آن تدبر بکنید. دیدار با مسؤولان و کارگزاران نظام 1370/5/23

7- مسجد پایگاه
با امام جماعت مسجد، با عبادت کنندگان مسجد و با مؤمنینى که در مسجدند، برادرانه صمیمى باشید و آن را حفظ و بیشتر کنید. اول وقت، نماز را به جماعت، پشتسر پیشنماز هر مسجدی که در آن هستید، بخوانید. در مراسم دینى مسجد و تبلیغات آن شرکت کنید. در مراسم دعا و قرآن و مراسم مذهبى شرکت کنید. [...] برای مسجد، جاذبه درست کنید. دیدار فرماندهان بسیج سراسر کشور 1371/8/27

8- مثل آینه
من بارها گفته ام، باز هم مى گویم؛ ما تلاوت برجسته ی قرآن را در این کشور دنبال مى کنیم، برای این که اُنس با قرآن و تلاوت قرآن در بین مردم عمومیت پیدا کند. عزیزان من! باید با قرآن اُنس پیدا کنید. زبان ما، زبان قرآن نیست. مى توانیم به ترجمه ی قرآن مراجعه کنیم، اما عمق یابى مضامین قرآنى فقط با مراجعه ی به ترجمه نمى شود؛ کما این که با خواندن متن قرآن هم برای کسانى که مى فهمند، همیشه به دست نمى آید. با تدبّر به دست مى آید. با عمق یابى به دست مى آید. با قرآن باید مثل آینه مواجه شد؛ پاکیزه، براق و بى زنگار، تا قرآن در دل ما منعکس دیدار قاریان قرآن کریم 1384/7/14

9- پایان جوشش انقلابی
وقتى نماز جماعت مى خوانید، نماز شما باید همراه با توجه به پروردگار و خشوع در مقابل او باشد. وقتى اعتکاف مى کنید، وقتى روزه مى گیرید، وقتى اجتماعات مذهبى تشکیل مى دهید، باید همراه با توجه به خدای متعال و همراه با اخلاص باشد. کلید موفقیت اینهاست. اگر این نباشد، همان چیزی بر سر انسان خواهد آمد که دیدید بر سر عده ای آمد. عده ای در اول انقلاب خیلى تند و داغ و پُرشور بودند، اما متأسفانه فکر دینى آنها عمق نداشت؛ با اولین باد سردی که از طرف تبلیغات دشمنان آمد، برگ و بار انقالبیشان ریخت و جوشش انقالبیشان تمام شد. بعضى ها صد و هشتاد درجه این طرف غلتیدند. [...] این به خاطر نداشتن عمق است. به این دلیل است که ریشه ی اعتقادی و فکری وجود ندارد. دیدار دانشجویان و استادان دانشگاه های استان کرمان 1384/2/19

10- هنوز فاصله داریم
قرآن کتاب نور، کتاب معرفت، کتاب نجات، کتاب سلامت، کتاب رشد و تعالى و کتاب قرب به خداست. ما این خصوصیات را چه وقت از قرآن به دست مى آوریم برادران عزیز؟ همین که قرآن را در جیبمان بگذاریم، کافى است؟ اینکه در هنگام سفر، از زیر قرآن رد شویم، کافى است اینکه ما در جلسه ی تلاوت قرآن شرکت کنیم، کافى است؟ اینکه حتى قرآن را با صدای خوش تلاوت کنیم یا تلاوت خوش را بشنویم و از آن لذت ببریم، کافى است؟ نه؛ چیز دیگری لازم دارد. آن چیست؟ آن تدبّر در قرآن است. باید در قرآن تدبّر کرد. خود قرآن در موارد متعدد از مامى خواهد که تدبّر کنیم. عزیزان من! اگر ما یاد گرفتیم که با قرآن به صورت تدبّر اُنس پیدا کنیم، همه ی خصوصیاتى که گفتیم، حاصل خواهد شد. ما هنوز خیلى فاصله داریم، پس باید پیش برویم. مراسم اختتامیه ی مسابقات قرائت قرآن 1373/10/14 

11- بازگشت به خدا
لازم نیست که اگر انسان مى خواهد احساس گناه کند، حتماً بایستى سال های متمادی غرق در گناه شده باشد. نخیر؛ یک گناه هم یک گناه است. نباید گناه را کوچک دانست. در روایات باب «استحقار الذنوب» داریم که حقیر شمردن گناهان را مذمت کرده اند. علت اینکه خدای متعال مى فرماید «مى آمرزیم»، این است که بازگشت به خدا، خیلى مهم است؛ نه اینکه گناه، کم و کوچک است. گناه، عمل بسیار خطرناکى است، منتها بازگشت و توجه به خدا و ذکر او، اینقدر اهمیت دارد که اگر کسى این را صادقانه و درست و حقیقى انجام دهد، آن وقت آن بیماری صعب العالج از بین مى رود. خطبه های نماز جمعه ی تهران 1375/10/28

منبع: نشریه شجره طیبه صالحین/سال اول/پیش شماره اول/تیرماه 1391